اسید بوریک


اسید بوریک چیست و چه کاربرد و مصارفی دارد؟

  • اسید بوریک یک اسید ضعیف معدنی است که با نام های هیدروژن بورات یا ارتو بوریک اسید نیز شناخته میشود
  • و با نماد شیمیایی H۳BO۳ نشان داده می شود. این ترکیب یک اسید لوئیس یک ظرفیتی بوده
  • و باتوجه ب این موضوع برخی از رفتار های شیمیایی آن باعث شده تا آن را به عنوان یک اسید برونستد سه ظرفیتی هم بشناسند.
  • این ترکیب در طبیعت به صورت کانی ساسولیت یافت میشود که در اطراف دودخان های مجاور آتشفشان ها و چشمه های آب گرم به صورت ماده ای جامد سفید یا زرد رنگ پیدا می شود.
  • این اسید گاهی به عنوان ماده ضدعفونی کننده، حشره کش، بازدارنده شعله، جاذب نوترون و یا پیش ساز مواد شیمیایی دیگر استفاده می شود.
  • این ترکیب به صورت بلور های بی رنگ یا پودر سفید رنگ است و محلول در اب است.

اسید بوریک چیست ؟

  • اسید بوریک یه ترکیب شیمیایی بسیار کاربردی است که زیرمجموعه خانواده اسیدها حساب می شود .
  • خاصیت اسیدی اسید بوریک بسیار ضعیف و ملایم است پس از آن برای ساخت مواد ضدعفونی کننده و گندزدای استفاده میشود .
  • مثلا اسید بوریک یکی از مواد اصلی سازنده اسپری های حشره کش بوده ،
  • همچنین اسید بوریک در بسیاری از واکنش های شیمیایی شرکت کرده و منجر به انجام واکنش های شیمیایی می شود .

نام های دیگر اسید بوریک

  • هیدروژن بورات
  • ارتوبوراسیک اسید
  • بوراسیک اسید
  • اورتوبوریک
  • اسید لوئیس بور

فرمول شیمیایی اسید بوریک

H3BO3 یا B(OH)3 می باشد .

ویژگی های بوریک اسید چیست ؟

  • ماده شیمیایی کاربردی است
  • به صورت جامد بلوری یافت می شود .
  • بلورهای اسید بوریک به دو صورت بی رنگ و سفید رنگ می باشد .
  • این ماده شیمیایی بدون بو است
  • مزه ای تلخ دارد .
  • حلالیت این ماده در آب . اسید بوریک در آب جوش به خوبی حل می شود . این ماده معدنی در دمایی معادل ۲۳۶ درجه سانتی گراد ذوب شده و در دمایی معادل ۳۰۰ درجه سانتی گراد ، هیدراته می شود و تترا بوریک اسید یا پیروبوریک اسید تشکیل می شود .
  • اسید بوریک نسبت به شعله مقاومت بسیار خوبی دارد و اشتعال زا نیست .

شیوه تهیه اسید بوریک در صنعت

معمولاً اسید بوریک از واکنش بوراکس (سدیم تترا بورات دک هیدرات) با یک اسید معدنی مانند اسید کلریدریک تهیه می شود. به غیر از این روش، این اسید را می توان از هیدرولیز تری هالید های بور و دی بوران، مطابق واکنش های زیر به دست آورد:

B۲H۶ + ۶ H۲O → ۲ B(OH)۳ + ۶ H۲

(BX۳ + ۳ H۲O → B(OH)۳ + ۳ HX (X = Cl, Br, I

نحوه تهیه اسید

  • برای تهیه این اسید از کانی های معدنی از جمله اسید بوریک ، از سنگ هایی مثل کلمانیت یا هولیت استفاده می شود.
  • برای همین کانی مورد نظر را با اسید سولفوریک وارد واکنش میکنیم تا ترکیبات حاوی بور از کانی ها جدا شود.
  • محلول حاوی ترکیبات بور را از سایر مواد جامد معلق در سوسپانسیون جدا میکند
  • و بعد از ان به محلول مذکور، سولفید هیدروژن را اضافه کرده تا ناخالصی های آرسنیک و آهن موجود در محلول رسوب بدهند.
  • در ادامه به محلول باقی مانده آمونیاک اضافه کرده تا ناخاصی های آلومینیوم هم رسوب بدهد و جدا شوند.
  • در نهایت در دفعه دوم محلول را با اسید سولفوریک گرم وارد واکنش می کنند
  • تا این اسید بودجود بیاد. برای جداسازی اسید بوریک تشکیل شده،
  • محلول را سرد کرده تا بتوانند رسوبات آن را جمع آوری و تصفیه کند.
  • ▪︎ اسید بوریک به صورت سنتزی و آزمایشگاهی هم تولید می شود .
  • ب این گونه که بوراکس سدیم را در مخزن واکنش ریخته و به آرامی و به تدریج سولفوریک اسید را اضافه می کنیم .
  • این کار را تا زمانی انجام می دهیم که محلول حالت اسیدی پیدا کند و PH آن به نزدیک صفر برسد . در این حالت محلول بوراکس اشباع شده و اورتو بورات تشکیل می شود .
  • این محلول اشباع شده بسیار داغ است و حرارت بالایی دارد . بنابراین این محلول را در خلاء متبلور و سرد می کنیم تا کریستال های بوریک اسید تشکیل شود ..


آشنایی با کاربرد های اسید بوریک در صنعت و پزشکی

ساخت پارچه فایبرگلاس

  • اولین کاربرد صنعتی اسید بوریک برای ساخت فایبرگلاس تک رشته ای است که معمولاً به آن پارچه فایبرگلاس گفته می گوییم.
  • پارچه فایبرگلاس در تقویت پلاستیک مورد استفاده در حوزه لوله کشی صنعتی، قایق سازی و ساخت صفحه مدار های کامپیوتر استفاده میشود.

کنترل کننده PH

  • اسید بوریک با باز مزدوج خود یا همان یون بورات در تعادل است و به عنوان یک سیستم بافری به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
  • یکی از موارد استفاده از اسید بوریک به عنوان عامل بافری و تنظیم کننده PH، در زمینه کنترل اسیدیته آب استخر است.

حشره کش

  • فروش اسید بوریک به عنوان حشره کش کاربرد دارد و از آن برای مهار سوسک، موریانه، مورچه، کک و… استفاده میشود.
  • طبق تحقیقات انجام شده به کارگیری این ترکیب به عنوان حشره کش در فضای داخلی خانه اشکالی نداشته و ایمن می باشد.
  • البته سوسک ها در برابر این سم حشره کش کمی مقاومت می کنند و در همان مرحله اول نمیمیرند.
  • سوسک ها از این سم تأثیر میپذیرد، ضعیف می شوند و در نهایت به خانه های خود باز می گردند و خیلی زود در همان جا میمیرند.

صنعت چرم

  • در چرم سازی با اضافه کردن اسید بوریک به نمک مورد استفاده برای نمک سود کردن و گندزدایی، پوست گاو آسیب دیده را بهبود می بخشند.
  • به غیر از پوست گاو، این اسید برای مراقبت بهتر از پوست گوساله و پوست گوسفند نیز به کار میاد.
  • این اسید قادر ب کنترل و کاهش رشد باکتری هاست، بنابراین استفاده از آن در صنعت چرم سازی، به دفع حشرات و انواع میکروارگانیسم ها نیز کمک می کند.

سایر کاربردها

  • عمده مصرق و کاربرد اسید بوریک در صنایع کاشی و سرامیک و تولید مواد نسوز است.
  • در صنعت طلا و جواهر، این اسید اکثرا به همراه الکل دناتوره یا اتانول برای کاهش اکسیداسیون سطح فلزات و جلوگیری از تشکیل لایه اکسید روی آن ها نیز استفاده می شود.
  • این اسید ضعیف در تولید شیشه لازم برای ساخت نمایشگر های تخت و LCD هم به کار می رود.
  • همانطور که این اسید از چرم و پوست حیوانات در برابر عوامل مخربی چون حشرات موذی محافظت می کند،
  • قادر ب جلوگیری از پوسیدگی چوب و الوار های تازه و حمله قارچ و حشرات است.
  • بور یکی از فاکتور های معدنی مورد نیاز برای خاک محصولات کشاورزی است
  • پس از اسید بوریک برای تهیه انواع کود شیمیایی برای غلاتی مثل برنج و گندم استفاده می شود.

کاربرد اسید بوریک در پزشکی

  • اسید بوریک به غیر از صنعت در دنیای پزشکی نیز کاربرد دارد
  • و در اکثر مواقع به دلیل داشتن خاصیت ضدعفونی کننده و آنتی باکتریال خود به کار می رود.
  • از این اسید برای تهیه پانسمان های زخم، شستشوی چشم (به صورت بسیار رقیق)، درمان بیماری های پوستی قارچی، باکتریایی، درمان آکنه و درمان عفونت گوش استفاده می شود.

اسید بوریک برای ضد عفونی

  • به عنوان ضدعفونی کننده برای سوختگی های جزئی و بریدگی و در پانسمان ها و پمادها مورد استفاده قرار گرفته.
  • در محلول های رقیق شستشوی چشم وجود دارد
  • به عنوان یک ماده آنتی باکتریال در درمان آکنه و عفونت ها موثر است.

بوریک اسید برای روغن کاری

  • سوسپانسیون های کلوئیدی ذرات نانوی اسید بوریک قابل حل در روغن های گیاهی و بنزین است
  • پس میتواند به عنوان یک روان کننده موثر در سطح سرامیک یا فلزات کاربرد داشته باشد.

اسید بوریک در کشاورزی

  • برای جلوگیری از کمبود بور یا جبران کمبود آن به
  • محلول های غذایی گیاهان اضافه میشود.