- زلال سازها یا کلاریفایرها (به انگلیسی Clarifier) یکی از اجزاء اصلی تصفیه خانه های آب هستند.
- زلال سازها بسته به نوع کابری، سرمایه گذاری اولیه، و فناوری زمان، در انواع مختلفی ساخته می شوند
- که پرکابرد ترین انواع آنها زلال ساز اکسیلاتور (Accelator) و پولساتور (Pulsator) می باشد.
- مکانیزم اکسیلاتورها تهنشینی متعارف و پولساتور ها بهره گیری از پتوی لجن می باشد.
- واحد های زلال ساز در تصفیه خانه ها به عنوان واحد تهنشینی (Sedimentation) به صورت سنتی پس از واحد های انعقاد (Coagulation) و لخته سازی (Flocculation) قرارداشتند.
- امروزه با تفکیک کامل فرآیند انعقاد از لخته سازی، زلال ساز (Clarification) به مجموعه ی دو فرآیند لخته سازی و تهنشینی اطلاق می شود.
فناوری زلال ساز سوپر پولساتور SPC (Super Pulsator)
- نوع بهینه سازی شده ای از پیشرفته ترین فرآیند زلال سازی یعنی پولساتور است.
- در این فرآیند بستر لجن که در انواع گذشته ی پولساتور پس از وارد شدن پالس ارتفاعی به صورت قائم حرکت می نمود
- روی سطوح شیبدار تشکیل می شود از مزایای این فرآیند استفاده ی موثر تر از پتوی لجن، لخته سازی بیشینه و کاهش فضای مورد نیاز می باشد.
- این فرآیند با نام Super Pulsator طی سالهای اخیر توسط شرکت دگرمونت فرانسه توسعه داده شده است
مزایای زلال ساز سوپر پولساتور SPC (Super Pulsator)
- قابلیت لخته سازی موثر تر با بهره گیری از میکرو ذرات شن. پتوی لجن به صورت موثرتری تر از تمامی انواع پولساتور عمل نموده و افزایش بار سطح بارگذاری منابع آبی کلوئیدی
- انبساط نا محدود لایه لجن (عدم پراکندگی لجن)
- بهره برداری آسان (مدیریت بهره برداری با سیستم های هوشمند)
- کوتاه ترین زمان لازم برای تشکیل پتوی لجن (انعطاف در برابر شوک های کدورت فصلی)
- ارائه ی یک پکیج آزمایشگاهی سیار یا ثابت (قابل استفاده توسط نیروی بهره بردار محلی)
- مقاوم در برابر گازهای فرار (عدم افتراق پتوی لجن)
- ساختمان بهینه سازی شده ی پولساتور (بهینه سازی شده)
سایر فناوری های زلال سازی
فلوکلاریفایرها یا کلاریفلوکولاتور (Clarifloculator):
- در این نوع حوضچهها, واحدهای انعقاد و تهنشینی به هم مرتبط میباشند.
- فلوکلاریفایر به صورت واحدهای انعقاد و پیشتهنشینی دایرهای هممرکز ساخته میشوند.
- این حوضچهها دارای واحد اختلاط نمیباشند و باید اختلاط مواد شیمیایی با آب در حوضچههای جداگانهای انجام گرفته
- و آب مخلوط با مواد شیمیایی بایستی از واحد اختلاط سریع به واحد انعقاد و سپس واحد تهنشینی هدایت شود.
- در این نوع کلاریفایرها، آب توسط لولهای که به مرکز فلوکلاریفایر مرتبط است وارد قسمت هودی شکل وسط شده
- و سپس بهصورت جریان بالارونده (Up flow Clarifier )، وارد قسمت انعقاد می گردد.
- سپس آب به بخش تهنشینی منتقل میگردد و در این بخش نیز جریان به صورت رو به بالامیباشد.
- در این بخش، لختهها تهنشین و متراکم شده و آب زلالشده از طریق سرریزهای محیطی به لاندرهای جمعآوری ریخته و به سمت واحد فیلتراسیون هدایت میشود.
- جمعآوری لجن در این واحدها توسط پلهای گردندهی مجهز به لجنروب صورت می گیرد.
- مقدار شدت سرعت در واحد انعقاد دایرهای، باید بین 20 تا 60 در ثانیه باشد. زمان ماند بین 20 تا 60 دقیقه و حاصلضرب دو پارامتر فوق بین 10000 تا 150000 باشد.
- میزان بار سطحی برای واحد تهنشینی برابر با 60 مترمکعب بر مترمربع در روز و زمان ماند حدود 2 ساعت و بار سرریز حدود 170 مترمکعب بر متر در روز میباشد.
زلال سازهای پولساتور و ته صاف متداول (pulsator & flat bottomed clarifier):
- دراین نوع زلالسازها ، آب مخلوط شده با مواد منعقدکننده از زیر بستر لجن و از طریق لولههای مشبکی وارد حوض میشود
- که در سرتاسر حوض تعبیه شدهاند.آب در عبور از بستر لجن کف پولساتور, مواد جامد خود را در آن جا می گذارد.
- بر روی روزنهها نیز پالونکهایی جهت کنترل سرعت آب قرار میگیرند.
- جهت کنترل میزان لجن نیز، هاپرهایی در قسمت بستر وجود دارد که در صورت زیاد شدن حجم لجن، لجن به داخل هوپر سرریز میکند و خارج میشود.
- آب زلالشده نیز در قسمت سطحی این واحد توسط کانالهای مشبک جمعآوری میگردد.
- پمپ خلاء موجود در این نوع زلالسازها نیز با عمل خلاء و رفع خلاء خود سبب نوسانات بستر لجن گشته و سبب سهولت در امر حرکت آب از بین بستر خواهد شد.
- در زلالسازهای تهصاف، ورود آب مخلوطشده با مواد منعقدکننده از طریق کانالهایی انجام میشود
- که در سطح حوض قرار دارند و لولههایی که در این کانالها از بالا به پایین تا عمق بستر لجن امتداد مییابند.
- حرکت آب از پایین به بالا، حرکت لازم برای انعقاد آب در بستر لجن را تامین خواهد نمود.
- در این نوع زلالسازها، لجن اضافی که سبب افزایش عمق بستر لجن بیش از حد مجاز میگردد
- در محفظههای خاص جمعآوری شده و تخلیه میگردد.
- جهت تخلیهی لجن کف حوض نیز این کف را شیبدار ساخته و توسط لجنروب، لجن را در انتهای شیب در محفظههای مخصوص، جمعآوری و تخلیه میکنند
- و آب زلالشده نیز در قسمت سطحی این واحد توسط کانالهای مشبک، جمعآوری میگردد.
- زلالسازهای تهصاف تاکنون در ایران مورد استفاده قرار نگرفتهاند.
اکسیلاتور (Accelator):
در نوع بدون لجنروب که به نامهای تجاری اکسیلاتور (Accelator) و اکسانتریفلاک (Accentrifloc) موسوم هستند،
قسمتی از لجنهای تهنشینشده در اثر چرخش آب که ناشی از حرکت همزن است به ناحیهی اختلاط و انعقاد راهیافته و در فعل و انفعال مربوط به لختهسازی شرکت میکند.
در این گونه کلاریفایرها، آب ورودی بعد از اختلاط با مواد شیمیایی به منظور سرعت بخشیدن به پدیدهی انعقاد (coagulation)
و سرعت بخشیدن به تشکیل لختهها، در تماس با لجنهایی قرار میگیرند که قبلا” از تصفیهی آب بهدست آمدهاند
و در حوض تهنشینی موجودند.
لجن تهنشین شده در این حوضها بهطور مکانیکی یا هیدرولیکی از ناحیهی تهنشینی به ناحیهی اختلاط راهیافته و به تشکیل لختهها کمک میکنند.
این حوضچهها که با نام تجاری اکسیلاتور در تصفیهخانههای کشور مورد استفاده قرار گرفته است
دارای زمان تهنشینی حداقل 1 ساعت برای سختیگیری آب و حداقل 5/1 تا 2 ساعت برای تصفیهی معمولی آب میباشد.
دانلود زلال ساز سوپر پولساتور
قسمت اختلاط و لختهسازی در این حوضچهها
بهوسیلهی ناحیهی تهنشینی احاطه شده است ولی نواحی سهگانه از قسمت بالا و پایین حوض به هم مرتبط هستند.
قسمتی از لجنهای تهنشین شده در اثر چرخش آب که ناشی از حرکت بههمزن میباشد
به ناحیهی اختلاط و سپس به ناحیهی انعقاد راه یافته و در فعل و انفعال فلوکولاسیون شرکت مینماید.
غلظت لجن در گردش حوض
به حدود 5 گرم در لیتر میرسد و غلظت لجن خروجی از نظر مواد جامد ، حدود 1 تا 2% میباشد.
قطر قسمت اختلاط ثانویه در این حوضها، 15 تا 20% قطر اصلی حوض و سطح آن بین 4 تا 5% سطح کلی میباشد.
کارکرد اینگونه حوضهای ته نشین برای آبهای قلیایی کم و کدورت پایین ، خوب گزارش نشده است.
اگر غلظت مواد معلق آب خام از حدود معینی تجاوز کند
حوض تهنشینی قادر به جداساختن این مواد از آب نخواهد بود.
در طراحی این واحد برای کارکرد بهتر، سعی میشود بار سطحی از حدود 50 مترمکعب در مترمربع در روز تجاوز نکند.