- آشغالگیری یکی از فرآیندهای تصفیه فیزیکی است
- در اکثر تصفیه خانه‌ها آشغالگیر نصب است
- مکان قرارگیری آشغالگیر در تصفیه خانه، ابتدای آن است
- در مرحله آشغالگیر دستی یا مکانیزه، جداسازی ذرات جامد با قطر بیش از پنج سانتی متر انجام میشود
- که باعث کاهش مقداری از بار آلودگی فاضلاب خام میشود.
- آشغالگیر روش بسیار مفید و موثری در حفاظت فیزیکی از پمپ‌ها و سایر تجهیزات مکانیکی از قبیل هواده ها، همزن‌ها و لوله‌ها در برابر آسیب دیدگی و گرفتگی احتمالی می‌باشد.
- معمولاً از توری‌ها یا شبکه‌های میله‌ای ساخته می‌شوند و با نصب در مسیر جریان فاضلاب از ورود هر گونه قطعات بزرگ اجسام و آشغال به حوضچه‌های تصفیه ممانعت بعمل می‌نمایند.
- آشغالگیر از نظر فاصله میله‌های شبکه غربال به دو نوع ریز و درشت تقسیم می‌شوند. آشغالگیر معمولاً از میله‌های با جنس استیل که بصورت موازی کنار هم قرار می‌گیرند تشکیل شده و به دو نوع دستی و یا مکانیکی تقسیم می‌شوند .
انواع آشغالگیر فاضلاب از نظر فاضلاب عبارتند از
- آشغالگیر مکانیکی
- دستی
- آشغالگیر سبدی
- بکسی
- آشغالگیر دانه درشت
- دانه ریز
- آشغالگیر مکانیکی
- تمام اتوماتیک
آشغالگیر دستی (MANUAL BAR SCREEN)
- عملیات جمع‌آوری آشغال بصورت دستی می‌باشد و بیشتر در کنار آشغالگیر مکانیکی استفاده میشود. و در زمانیکه آشغالگیر مکانیکی نیاز به تعمیر داشته باشد و یا به علت قطع برق امکان استفاده از آشغالگیر مکانیکی نباشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- آب ورودی به تصفیه خانه ها دارای ذرات مختلف می باشد و همچنین در فصول مختلف سال در اثر ریزش برگ و سایر زباله های محیطی ذرات معلق موجود متفاوت می باشد.
- که در صورت ورود این ذرات به سیستم تصفیه خانه موجب آسیب دیدگی با گرفتگی پمپ ها، شیرآلات، خطوط لوله و سایر متعلقات می گردد.
- از سیستم آشغالگیر مناسب برای منظور جلوگیری از ورود این گونه ذرات به واحد های تصفیه خانه می بایست استفاده شود.
- برای جدا کردن مواد درشت نظیر شاخ و برگ، بطری و غیره … از آشغالگیر درشت استفاده شده و برای جدا کردن مواد نسبتاً درشت آشغالگیر متوسط بکار می رود.
- به منظور جلوگیری از صدمه به پمپ و سایر تجهیزات مکانیکی استفاده می شود.
- آشغالگیر های مورد استفاده در کانال های آب تصفیه خانه ها بطور عمده بصورت صفحه مشبک و یا صفحه میله ای ساخته شده و با زاویه نصب ۴۵ الی ۶۰ درجه در مسیر کانال انتقال آب یا فاضلاب قرار می گیرد.
آشغالگیر
آشغالگیر دستی سیستمی ساده دارد و این امر باعث شده است که سازندگان معمولی آنرا با شبکه فلزی اشتباه بگیرند و بدون اطلاع از روش‌های بهره‌برداری، سیستم ناقصی ساخته و در کانال قرار می‌دهند.
معمولاً در تصفیه خانه‌هایی با حجم کاری کمتر از ۱۰۰۰ متـر مکعب فاضلاب از آشغالگیرهای دستی (درشت و یا ریز) در کانال‌هایی با عمق کمتر از ۲ متر استفاده میشود. بدین منظور بدلیل عمق کم کانال و کوچک بودن سطح آشغالگیر ، نحوه تمیز نمودن آشغال‌های موجود بر روی شبکه آشغالگیر توسط چنگک دستی انجام میشود. به این دلیل به اینگونه آشغالگیرها، دستی گفته میشود.
فاصله بین میله‌ها در آشغالگیر درشت بین (۴۰-۱۰۰) میلیمتر و در آشغالگیرهای ریز بین (۱۰-۳۰) میلیمتر در نظر گرفته میشود. برای ایجاد سطح تماس بیشتر این آشغالگیرها را با زاویه ۳۰ تا ۴۵ درجه نسبت به افق نصب می‌کنند.
آشغالگیر سبدی
فاضلاب ابتدا وارد آشغالگیر سبدی می شود که این از آشغالگیر ساده ترین نوع آن بوده و جنس آن نیز از ورق پانچ استیل و یا گالوانیزه می باشد و وظیفه آن این است که آشغال های موجود در فاضلاب را جدا سازی کرده و با توجه به نوع فاضلاب و در آن قطر مش های ورق پانج متفاوت طراحی و ساخته می شود .حمل این آشغالگیر به صورت دستی و یا به صورت استفاده از جرثقیل منو ریلی انجام می پذیرد.
آشغالگیر میله ای با چنگک دستی
یکی از ساده ترین نوع این نوع از آشغالگیر می باشد که با قرار دادن در داخل کانال آشغالها در پشت میله های آشغالگیر مانده و اپراتور با توجه به میزان آشغال های جمع شده و برای داخل دادن به سبد به وسیله چنگک آن ها را بالا می آورد.
آشغالگیر میله ای با بازوی متحرک الکترو مکانیکی
با قرار دادن آشغالگیر میله ای در داخل کانال از ورود آشغال به تصفیه خانه جلو گیری می شود در این نوع آشغالگیر با توجه به نوع آشغال های موجود فواصل بین میله ها قابل تنظیم می باشد.
برای جمع کردن و بالا آوردن آشغال جمع شده در پشت آشغالگیر از یک بازوی متحرک که دارای چنگک مناسب بوده و در این روش به صورت اتوماتیک استفاده می شود. پس از بیرون آوردن آشغال ها یا توسط نوار نقاله به قسمت دیگر منقل می شود و یا مستقیما داخل سبدی مناسب که در بالای آشغالگیر میله ای تعبیه شده است ریخته می شود.
آشغالگیر مکانیکی
در بیشتر موارد و در تمامی تصفیه خانه‌ها وجود یک دستگاه آشغالگیر مکانیکی الزامی می‌باشد. این دسته از آشغالگیرها نیز بر حسب فاصله میله‌هایشان از یکدیگر به دو دسته ریز و درشت (Fine & Course) تقسیم می‌شوند.
زاویه استقرار این گونه آشغالگیرها در کانال سیال (آب و یا فاضلاب) معمولاً بین ۴۵ -۶۰ درجه می‌باشد. میزان حذف مواد معلق در این گونه آشغالگیرها بین (۲-۳) میلی‌گرم در لیتر و حذف BOD بین (۳-۷) میلی‌گرم در لیتر در نظر گرفته میشود.
سرعت عبوری فاضلابی بین (۰٫۳- ۰٫۹) متر در ثانیه باید در نظر گرفته شود. آشغالگیر مکانیکی بایستی مجهز به سیستم اندازه‌گیری سطح کانال باشد تا عملکرد دستگاه را بر اساس افزایش سطح کانال انجام دهد در آشغالگیرهای مکانیکی، شبکه آشغالگیر توسط یک بازوی مکانیکی که از یک سوییچ در بالادست آشغالگیر فرمان می‌گیرد، تمیز میشود.
آشغالگیر نواری بلت اسکرین
از تیغه های چسبیده به هم و دوار استفاده شده و به صورت مداوم در این نوع آشغالگیر در حال چرخش می باشد. فاضلاب و یا سیال از لابه لای تیغه ها عبور کرده و آشغال های موجود در آن به تیغ ها گیر می کند و در قسمتی جمع آور می شود که این کار با چرخش تیغه ها به بیرون هدایت می کند آشغال ها را.
برای بیرون آوردن آشغال ها از کف کانال از یک شفت مارپیچ استفاده می شود که این شفت توسط الکترو موتور مربوطه به صورت اتوماتیک درحال چرخش می باشد. این حرکت چرخش دورانی باعث حرکت آشغال ها به بیرون کانال می شود. در این نوع از آشغالگیر در انتهای مسیر حرکت شفت یک سبد یا یک نوار نقاله وجود دارد که باعث جمع شدن و انتقال آشغال ها می شود.
آشغالگیر مکانیکی و دستی مورد استفاده در تصفیه خانه های فاضلاب
اولین و یکی از مهم ترین واحدهای هر تصفیه خانه یا پکیج تصفیه فاضلاب دستگاه آشغالگیر می باشد. با جدا نمودن مواد زائدی مانند تکه های چوب، شاخ و برگ ها، جانوران مرده، تکه های البسه، پلاستیک ها و سایر جامدات آشغالگیرها به موجب پیشگیری از آسیب رسیدن به تجهیزات و فرآیندهای پایین دست و افزایش بازدهی آنها می گردد.
آشغالگیر ها را بر سه اساس تقسیم بندی و مقایسه می کنند :
۱- بر اساس اندازه دهانه: آشغالگیر درشت، متوسط و ریز
۲- بر اساس شکل: آشغالگیر میله ای و سبدی
۳- بر اساس نحوه تمیز کردن: آشغالگیر مکانیکی و دستی
حتما باید توجه شود که نوع و فاصله دهانه باز متناسب با فاضلاب انتخاب گردد این نکته در هنگام خرید آشغالگیر بسیار حائز اهمیت می باشد و همچنین جنس این تجهیز ترجیحا استیل و در انتخاب گزینه های بعدی ST-37 با پوشش اپوکسی بوده که قیمت آشغالگیر بسیار مهم می باشد.
در آشغالگیرهای مکانیکی کلیه عملیات بصورت ماشینی انجام میشود و می‌تواند شامل موارد ذیل باشد
- جمع‌آوری آشغال
- انتقال آشغال به بیرون از کانال
- انتقال آشغال به داخل گاری و یا سبد
- سیستم شستشوی آشغالها
- آشغال خردکن
- بسته‌بندی آشغال‌های خرد شده
راهبری آشغالگیر های دستی در تصفیه خانه ها
اکثراً توسط بهره بردار به صورت دستی و با استفاده از چنگک تمیز می گردد. در برخی موارد نیز این آشغالگیرها از نوع مکانیکی و مجهز به قاب و چنگک جمع آوری آشغال می باشد.
اکثر مواقع با توجه به اینکه حجم زیادی از ذرات و جامدات در آب ورودی به تصفیه خانه وجود دارد, در صورت عدم جمع آوری مداوم موجب می شود سریع مسدود گردد و می باید به طور مداوم تمیز شوند.
با عبور بسیاری از ذرات ریز و باریک از این گونه آشغالگیر که وارد سیستم تصفیه خانه می شده. با استفاده از سیستم آشغالگیر مدرنتر با استفاده از تکنولوژی روز دنیا می توان به منظور رفع این مشکلات کاهش می یابد. از این گونه سیستم ها می توان به آشغالگیرهای پلکانی اشاره کنیم که علاوه بر راندمان بالا در جداسازی ذرات و آشغال های ریز، دارای قابلیت تمیز شدن خودکار نیز می باشد.
سیستم آشغالگیر دارای مزایا و ویژگی های زیر می باشد:
- قابلیت عبور جریان زیاد آب و فاضلاب
- ایجاد حداقل افت فشار در اثر عبور
- راندمان بالا در حذف آشغال و ذرات موجود در آب
- قابلیت حذف ذرات ته نشین شده از کف کانال
- مقاومت بالا به مواد خورنده از جمله اسید
- کنترل بو با توجه به اینکه در محفظه بسته قرار دارد
- عدم انسداد صفحات آشغالگیر توسط دانه ها و ذرات
- عملکرد و نگهداری آسان
- هزینه پایین بهره برداری
آشغالگیر های دستی در تصفیه خانه
از آشغالگیر های دستی (درشت و یا ریز) در کانال های با عمق کمتر ۲ متر استفاده می شود در تصفیه خانه های با حجم کاری کمتر از ۱۰۰۰ متـر مکعب فاضلاب و همچنین آشغالگیر ها به اشکال مختلف و با ابعاد متفاوت (بر حسب مواد درشت و ریز ورودی) ساخته می شوند.
بدین منظور بدلیل عمق کم کانال و کوچک بودن سطح آشغالگیر، نحوه تمیز نمودن آشغال های موجود بر روی شبکه آشغالگیر توسط چنگک دستی انجام می شود. به این دلیل به اینگونه آشغالگیر ها، دستی گفته می شود.
در آشغالگیر درشت فاصله بین میله ها (۴۰-۱۰۰) میلیمتر و در آشغالگیرهای ریز فاصله بین میله ها (۱۰-۳۰) میلیمتر در نظر گرفته می شود .
زاویه استقرار آشغالگیرهای دستی
در کانال سیال زاویه استقرار این گونه آشغالگیرها چه در آب و یا فاضلاب معمولاً بین ۴۵ -۶۰ درجه می باشد. در این گونه آشغالگیرها میزان حذف مواد معلق بین (۲-۳) میلی گرم در لیتر و حذف BOD بین (۳-۷ ) میلی گرم در لیتر در نظر گرفته شده و سرعت عبوری فاضلابی بین (۰٫۳- ۰٫۹) متر در ثانیه باید در نظر گرفته می شود.
کاهش هزینه های با استفاده از آشغالگیر های مناسب
نتیجه کاهش نیاز به تعمیر و از مدار خارج نمودن دستگاه ها استفاده از اسکرین مناسب موجب پیشگیری از گرفتگی لوله ها، خرابی پمپ ها، شیرها و سایر تجهیزات مکانیکی بوده است.